ေက်ာင္းအိမ္သာ...( ေမာင္တင္ဦး (ေျမာင္းျမ))

(ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ၌ ဇန္န၀ါရီ ၃ရက္က ျပဳလုပ္ေသာ ပညာေရးစုံညီပြဲေတာ္တြင္ ေက်ာင္းက်န္းမာေရးျပကြက္တစ္ခုကုိ ေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပံု-ေအးပပ))

အိမ္သာ

ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးခ်င္တာၾကာပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ခြဲတမ္းက နည္းပါးလြန္းတဲ့ၾကားထဲ ဒီအိမ္သာ အေၾကာင္း ေရးႀကီးခြင့္က်ယ္လုပ္ေနတယ္လို႔ ယူဆမွာစိုးတာေၾကာင့္ ခ်မေရးျဖစ္တာပါ။

ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔ရဲ႕ အိမ္သာသံုးစြဲမႈဟာ ေခတ္ေတာ္ေတာ္ေနာက္က်ခဲ့ပါတယ္။ ယေန႔ထိတိုင္ အိမ္သာကို စနစ္တက်မသံုးစြဲေသးတဲ့ ေက်းရြာေတြရွိေနပါေသးတယ္။

အခ်ဳိ႕ေက်းလက္ေတြမွာ အိမ္သာသံုးစြဲမႈကလည္း ယင္လံုအိမ္သာအဆင့္ကို မေရာက္ေသးပါဘူး။ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း အမိုးမပါ။ အကာသတ္သတ္၊ ဂံုနီအိတ္ကို တံခါးလုပ္ အိမ္သာေတြပဲရွိပါေသးတယ္။
အဲဒီလို ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔ရဲ႕ အိမ္သာသံုးစြဲမႈ အေလ့အထအားနည္းမႈဟာ ကေလးမ်ားစုေ၀းရာ ေက်ာင္းေတြကို ထင္ဟပ္လာပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာေတြရဲ႕ အိမ္သာအေပၚ အေလးအနက္မထား တတ္တဲ့စ႐ိုက္ကို ေဖာ္ျပေနတာပါပဲ။

စင္စစ္ ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ စာသင္ခန္းလိုပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ ေက်ာင္းအိမ္သာကို တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္ေတာ့ သံုးစြဲေနရတာပါ။ မသန္႔ရွင္းတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ စြန္႔ပစ္ရတ့ဲေနရာျဖစ္တာမို႔ သာမန္အခန္းမ်ားထက္ သန္႔ရွင္းရပါမယ္။ ေရလံုလံုေလာက္ေလာက္သံုးစြဲႏိုင္ရပါမယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ျပည့္စံုရပါမယ္။ မသန္႔ရွင္းတဲ့ကိစၥ ေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမို႔ မသန္႔ရွင္းေအာင္ထားလိုက္မယ္။
ထားတတ္ၾကတယ္ဆိုတဲ့ အေလ့အထဟာ အလြန္မွားယြင္းပါတယ္။ အျမန္ဆံုး ျပဳျပင္ၾကရမယ့္ အယူအဆပိုင္းဆိုင္ရာ အေရးတႀကီးကိစၥျဖစ္ပါတယ္။

Sanitation is important than independence လို႔ Mahatma Gandhi,1925 ကဆိုပါတယ္။ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ျခင္းဟာ လြတ္လပ္ျခင္းထက္ ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔ဆိုခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔အတူ နိေပါႏိုင္ငံမွ ဆရာမ မာယာေဒ၀ီ (Teacher Maya Devi) က အရြယ္ေရာက္စ (adolescent) မိန္းကေလးေတြအတြက္ ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

ထိုမိန္းကေလးေတြဟာ တစ္လမွာ ေလးရက္မွ ခုနစ္ရက္ခန္႔ထိ မလႊဲမေရွာင္သာ ဓမၼတာလာျခင္း (Menstruation) အမႈကို ရင္ဆိုင္ ေျဖရွင္းရပါတယ္။ အရြယ္မေရာက္ေသးတဲ့ အရြယ္မွာ အေတြ႕အႀကံဳမၾကြယ္ေသးမီ ဒီကိစၥကို ေျဖရွင္းေရးအတြက္ ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ သန္႔ရွင္းေရးသာမက လံုၿခံဳစိတ္ခ်ေရးအတြက္ပါ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ေတြဟာ ဒီကိစၥကို ရွက္စရာ၊ ေၾကာက္စရာ၊ ေျဖရွင္းရခက္ခဲတဲ့အရာလို႔ ထင္မွတ္တတ္ၾကပါတယ္။ ပညာမတတ္တဲ့ မိခင္အခ်ဳိ႕က သမီးကို ႀကိဳတင္ရွင္းျပမထားလို႔ ပထမဆံုး အေတြ႕အႀကံဳမွာ ေၾကာက္ရြံ႕ငိုယိုရတဲ့အျဖစ္ေတြ ၾကံဳခဲ့ဖူးပါတယ္။

ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ သန္႔ရွင္းေရးသာမက တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္မႈ၊ လံုၿခံဳမႈရွိရမယ့္ ေနရာျဖစ္မယ္ဆိုတာပိုလို႔ အဓိပၸာယ္က်ယ္၀န္းလာပါတယ္။ ဒါ့ထက္ ယဥ္ေက်းလာတဲ့ လူမႈပတ္၀န္းက်င္မွာ အိမ္သာဟာ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာ အဆင့္အတန္းကိုျပညႊန္းတဲ့ သေကၤတ ျဖစ္လာပါတယ္။

ကမၻာေပၚရွိလူ ၁ ဒသမ ၉ ဘီလ်ံဟာ စနစ္တက် အိမ္သာသံုးစြဲမႈမရွိၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လူသားတိုင္း အိမ္သာသံုးစြဲေရးအတြက္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက ႏို၀င္ဘာ ၁၉ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့အိမ္သာ (သံုးစြဲေရး)ေန႔ (World Toilet Day) အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။

ကမၻာ့ကုလသမဂၢက ကမကထလုပ္လာတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအတြက္ အိမ္သာသံုးတတ္ေအာင္၊ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန၊ ယူနက္စကို၊ ယူနီဆက္ဖ္တို႔နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ပညာေပးျခင္း၊ အိမ္သာေဆာက္လုပ္ေပးျခင္း စတာေတြကို တီဗြီမွာ မၾကာခဏေတြ႕ေနရပါတယ္။
လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈကေတာ့ ထင္သေလာက္ ခရီးမေပါက္ေသးဘူးလို႔ ထင္မိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ယေန႔အထိ အိမ္သာကို စနစ္တက် မသံုးစြဲၾကေသးတာ ေက်းလက္ေဒသ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕ေနရဆဲပါ။

လွဴဒါန္းသင့္တဲ့ ေနရာတစ္ခု

ဒါနဟာ ပါရမီ ၁၀ ပါးအနက္ တစ္ပါးပါ။ ဘုရားေလာင္း ေ၀ႆႏၲရာမင္းႀကီးဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ရတနာတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ ဆင္ျဖဴေတာ္ကို လွဴ႐ံုသာမက ဂဏွာနဲ႔ဇာလီတို႔ ေမာင္ႏွမကိုလည္း ဇူဇကာကိုလွဴခဲ့သလို ဇနီးသည္ မဒီၵေဒ၀ီကိုလည္း လူေယာင္ဖန္ဆင္း ထားတဲ့သိၾကားမင္းကို လွဴခဲ့တာပါ။ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြဟာ အလွဴနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လက္တြန္႔႐ိုးမရွိပါဘူး။ ပုဗၺ၊ မုဥၨ၊ ပရေစတနာ ဆိုတဲ့ မလွဴမီသဒၶါတဲ့စိတ္ထား၊ လွဴေနစဥ္ သဒၶါတဲ့စိတ္ထား၊ လွဴဒါန္းၿပီး ပီတိန႔ဲ ယွဥ္တဲ့ သဒၶါတဲ့စိတ္ထားနဲ႔ လွဴတတ္ၾကတာပါ။
စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာလည္း တတ္ႏုိင္တဲ့ မိဘေတြ ၀ိုင္း၀န္းလွဴဒါန္းၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းျခံ၀န္းအလွဴ၊ မုခ္ဦးအ၀င္၀အလွဴ၊ ေက်ာင္းပရိေဘာဂအလွဴ၊ မ်က္ႏွာၾကက္အလွဴ၊ ေက်ာင္းေဆာင္အလွဴ၊ စာေရးကိရိယာအလွဴ၊ အစာအာဟာရအလွဴ၊ ေသာက္ေရအိုးစင္အလွဴ၊ စာၾကည့္တိုက္အလွဴစသျဖင့္ ေထာင့္စံုက လွဴၾကတန္းၾက ဒါနျပဳၾကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ေက်ာင္းအိမ္သာကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ လွဴတဲ့အလွဴရွင္ရယ္လို႔ မၾကားမိပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းအိမ္သာကို လွဴဒါန္းတဲ့ အလွဴရွင္ေတြေပၚေပါက္ဖို႔ ကေလးေတြ အက်ဳိးေမွ်ာ္ကိုးလို႔ ႏႈိးေဆာ္လိုက္ပါရေစ။

၀န္ထမ္းတို႔ရဲ႕အက်င့္

ေက်ာင္းက်န္းမာေရးဌာနေတြကလည္း ေက်ာင္းတြင္းက်န္းမာေရးကို စစ္ေဆးဖို႔လာတဲ့အခါ ေသာက္ေရအိုးေလးစစ္႐ံု၊ စၾကႍေလး မုန္႔ေစ်းတန္းေလးစစ္ ေဆး႐ံုနဲ႔ ၿပီးဆံုးတတ္ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းအိမ္သာကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ၀င္ေရာက္ၾကည့္႐ႈ စစ္ေဆးျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ ေက်ာင္းက်န္းမာေရးလုပ္ငန္း (၉) ခ်က္ထဲမွာ ေက်ာင္းအိမ္သာအတြက္ သီးသီးသန္႔သန္႔ ေဖာ္ျပေပးထားတာ မေတြ႕ရပါဘူး။ ထို႔အတူ က်န္းမာေရးဌာနေတြမွာလည္း ေက်ာင္းအိမ္သာအတြက္ သီးသန္႔ဘတ္ဂ်က္ရွိဟန္မတူပါဘူး။

ပံ့ပိုးမႈေကာင္းတဲ့ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းနဲ႔ ေက်ာင္းအိမ္သာဟာ ဘိုထိုင္ေခၚတဲ့ ေဆာင့္ေၾကာင့္မထိုင္ရတဲ့ အိမ္သာ၊ လက္ေဆးေၾကာဖို႔ေနရာ ေရဆြဲခလုတ္နဲ႔ ေၾကြျပားကပ္၊ ေရေဖာေဖာသီသီ သံုးစြဲႏိုင္တဲ့အိမ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေက်ာင္းက ေက်ာင္းသားဟာ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ သူ႔မိဘကို ထူးထူးဆန္းဆန္းေတြ ပူဆာပါတယ္။ ဘိုထိုင္ေျပာင္းေပးဖို႔၊ လက္ေဆးေဘစင္တပ္ေပးဖို႔၊ အနံ႔ေပ်ာက္ ပ႐ုပ္ထည့္ေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါဟာ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းမွ အိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ လူေပါင္းမ်ားစြာကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အိမ္ေပါက္ေစ့လိုက္ႏႈိးေဆာ္၊ ပညာေပးေနမယ့္အစား ေက်ာင္းမွတစ္ဆင့္ ပညာျဖန္႔ျဖဴးေပးႏိုင္ျခင္းပါပဲ။

ေက်ာင္းအိမ္သာေတြ သန္႔ရွင္းပါေစ

ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းအိမ္သာေတြဟာ သန္႔ရွင္းရမယ္။ ေရေဖာေဖာသီသီသံုးႏိုင္ရမယ္။ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္သား တိတိက်က်ထားရွိၿပီး ပံုမွန္သန္႔ရွင္းေရးေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္။

ေခတ္မီ႐ုပ္ရွင္႐ံုေတြ၊ ဟိုတယ္ေတြ၊ ေလဆိပ္ေတြမွာ သန္႔ရွင္းေရး၀န္ထမ္းေတြ ၂၄ နာရီပတ္လံုး အခ်ိန္ျပည့္ေဆာင္ရြက္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

အစၥေရးႏိုင္ငံလို ႏုိင္ငံျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာ အိမ္သာနဲ႔ အေရးေပၚတယ္လီဖုန္းနံပါတ္ေတြကို အေ၀းေျပးလမ္းမေပၚမွာ အဆက္မျပတ္ ေတြ႕ရပါတယ္။ အိမ္သာဟာ အခ်ိန္မေရြးသံုးစြဲရမယ့္ အေရးကိစၥအျဖစ္ နားလည္ထားၾကပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလို ေပါက္ေတာဆိုတဲ့ အေ၀းေျပးလမ္းမ ခ်ဳံနံေဘးမွာ စြန္႔ပစ္စရာမလိုပါဘူး။

အိမ္သာကို ေခတ္မီႏိုင္ငံတိုင္းက အညစ္အေၾကးစြန္႔ပစ္တဲ့ေနရာတစ္ခုထက္ ေအးခ်မ္းလံုျခံဳတဲ့ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာျပည့္၀မႈကို ျပသတဲ့ေနရာအဆင့္အထိ ျမင့္မားလာေနပါၿပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ေက်ာင္းအိမ္သာမ်ားကို အဆင့္အတန္းျမင့္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကရင္း ႏိုင္ငံ သားတိုင္း အိမ္သာကို မွန္မွန္ကန္ကန္သံုးစြဲတတ္ၾကေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ကူညီၾကဖို႔ တိုက္တြန္းေရးသားအပ္ပါတယ္။

 

EMG