အာရွ၏ ကိုလိုနီေခတ္ေနာက္ဆံုးခံတပ္ႀကီးကို ထိန္းသိမ္းျခင္း( ဒဲန္းနစ္ဂေရး)

အာရွမွာ ဒီလိုေနရာမ်ိဳး ဘယ္ေနရာမွာမွ ေနာက္ထပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။ လူမ်ိဳးစုမ်ိဳးစံုၾကားမွာ ရာစုႏွစ္တစ္ခု ထက္ပိုၿပီး ပကတိအတိုင္း လန္းလန္းဆန္းဆန္း နဲ႔အေရာင္အေသြးစံုလင္စြာရွိေနခဲ့တဲ့ ခန္႔ညားၿပီးအညတရ ျဖစ္တဲ့ ကိုလိုနီေခတ္အေဆာက္အဦးေတြ ရာေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ျပည့္ႏွက္ေနတ

ဲ့ ၿမိဳ႕ရႈခင္းတစ္ခုပါ။
အာရွရဲ႕အျခားၿမိဳ႕ႀကီးတိုင္းလိုလိုမွာ အတိတ္ကို ဘူဒိုဇာနဲ႔ၿဖိဳခ်ဖ်က္စီးခဲ့တဲ့ လ်င္ျမန္တဲ့ေခတ္မီတိုးတက္မႈဟာ ျမန္မာႏူိင္ငံရဲ႕အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕နဲ႔အရင္ကၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကိုေတာ့ေရွာင္ကြင္းခဲ့ပါတယ္။ Rangoon လို႔တစ္ခ်ိန္ကသိခဲ့ၾကတဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို “အခ်ိန္ကိုဖမ္းထားတဲ့ၿမိဳ႕”လို႔ ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
အခုအခါမွာေတာ့ ျမန္မာႏူိင္ငံဟာ အလ်င္အျမန္တိုးပြါးလာတဲ့ကမာၻလွည့္ခရီးသည္ေတြအပါအ၀င္ ျပင္ပကမာၻဆီ ကိုၾကာရွည္ပိတ္ထားတဲ့ တံခါးေတြဖြင့္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာပဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ဗိသုကာလက္ရာေတြနဲ႔ႏွစ္သက္ၾကည္ ႏူးစရာအေနအထားကို အားေကာင္းလာတဲ့တိုးတက္မႈနဲ႔ယိုယြင္းမႈကေန ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ အဓိကက်တဲ့ အားထုတ္မႈတစ္ရပ္ကိုလုပ္ေဆာင္လိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။
“ကၽြန္မတို႔အတြက္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာလက္ေဆာင္တစ္ခုရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မတို႔အေရးတႀကီးေဆာင္ရြက္ဖို႔လို ပါတယ္။ႏုိ႔မဟုတ္ရင္ အဲဒီလက္ေဆာင္ကို ထာ၀ရဆံုးရႈံးရပါလိမ့္မယ္” လို႔ ၿမိဳ႕ျပေရးရာကၽြမ္းက်င္သူ ဇင္ႏြယ္ျမင့္ က မၾကာေသးခင္ကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံျခားသားနဲ႔ေဒသခံထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သူမ်ားရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲ တစ္ခုမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဆြးေႏြးပြဲကို မၾကာေသးခင္ကမွတည္ေထာင္ထားတဲ့ Yangon Heritage Trust ကစီစဥ္ခဲ့ တာပါ။
တကယ့္ကိုလက္ေဆာင္ပဲဆိုတာကေတာ့ တက္ေရာက္လာသူေတြ ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပရာ Strand ကေနထြက္ လိုက္တာနဲ႔ထင္ရွားပါတယ္။ Strand ဟာ ျမစ္ကမ္းပါးစႀကႍတစ္ေလွ်ာက္မွာ ၁၉၀၁ခုႏွစ္ကတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အထင္ကရဟုိတယ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး တစ္ခါတုန္းက ဘားမားလို႔သိၾကတဲ့ ႏူိင္ငံကို၀င္လာၾကတဲ့ ကမာၻလွည့္ခရီး သည္ေတြဆင္းၾကတဲ့ ဆိပ္ကမ္းေတြနားမွာရွိတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီေနကေန တစ္နာရီမရွိတရွိေလာက္လမ္းေလွ်ာက္သြားတဲ့အခါမွာ ၀ိတိုရိယပံုစံ၊အန္းဘုရင္မပံုစံ၊ ေရွးေဟာင္း ေရာမနဲ႔ဂရိဂႏၳ၀င္ပံုစံ၊ Art Deco ပံုစံနဲ႔ ၿဗိတိသွ်နဲ႔ျမန္မာေရာစပ္ထားတဲ့ပံုစံစတဲ့ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ အေဆာက္ အဦေတြနဲ႔ဟန္ပန္အဖံုဖံုက ခရီးသြားေတြကိုဧည့္၀တ္ႀကိဳေနပါေတာ့တယ္။ အဲဒီအေဆာက္အဦေတြအမ်ားအျပား ဟာ မိုးေပၚေထာင္ေနတဲ့ေရႊေရာင္အခၽြန္နဲ႔ဆူးေလေစတီက အလယ္ဗဟိုမွာရွိတဲ့ စစ္တုရင္ကြက္ပံုစံအကြက္ခ် ထားတဲ့လမ္းေတြတစ္ေလွ်ာက္ စုၿပံဳတည္ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။
မၾကာေသးခင္ကမွထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ “ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ အေဆာက္အဦ ၃၀” ဆိုတဲ့စာအုပ္ကို ေရးသားသူ ဆယ္ရာရူနီ က သူမအႀကိဳက္ဆံုးအေဆာက္အဦေတြထဲမွာ ပဲခူးကလပ္နဲ႔ ေလာကနတ္ ပန္းခ်ီျပခန္း အေဆာက္အဦေတြ ပါတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။
ကၽြန္းသစ္ေတြနဲ႔ေဆာက္ထားတဲ့ ကလပ္ဟာ အေတာ္ေလး ယိုယြင္းပ်က္စီးေနၿပီး အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ပဲ့ အလြန္ အကၽြံျပင္ဆင္ျခင္း ခံထားရတဲ့ အာရွကေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ အေဆာက္အဦ အမ်ားအျပား ထက္ပိုၿပီး စိတ္အာရံုကိုႏႈိးဆြေပးၿပီးေအာက္ေမ့သတိရေစတယ္လို႔ သူမကေျပာပါတယ္။တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ကိုလိုနီနယ္ေျမ ရဲ႕ သီးသန္႔အျဖစ္ဆံုးနဲ႔ဇီဇာအေၾကာင္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ဒီကလပ္ဟာ ရဒ္ယာဒ္ကစ္ပလင္း(Rudyard Kipling) လို ပုဂၢဳိလ္ေတြကိုဧည့္ခံခဲ့ပါတယ္။ ကစ္ပလင္းဟာ ၁၈၈၉ မွာအဲဒီၿမိဳ႕ကျပန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ စစ္သားေတြနဲ႔အရက္အ တူတူေသာက္ၿပီး သြက္လက္ျမဴးၾကြတဲ့ “မႏၱေလးသြားတဲ့လမ္း” ဆိုတဲ့ကဗ်ာကို ေရးစပ္ခဲ့တယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။
ေလာကနတ္အေဆာက္အဦဟာ “ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕လူမ်ိဳးေပါင္းစံုရွိမႈသေကၤတ” ျဖစ္တယ္လို႔ ရူနီကေျပာပါတယ္။ ဘဂၢဒက္ၿမိဳ႕သားဂ်ဴးကုန္သည္တစ္ဦးက ၁၉၀၆ခုႏွစ္မွာတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဒီအေဆာက္အဦဟာ ဖိလစ္ပိုင္ဆံပင္ အလွျပင္ဆိုင္တစ္ဆိုင္၊ ဂရိသားေရကုန္သည္နဲ႔အတူ အီဂ်စ္စီးကရက္၊ဂ်ာမန္ဘီယာနဲ႔ၿဗိတိသွ်သၾကားလံုး ျဖန္႔ခ်ိ တဲ့ကုမၸဏီေတြရွိခဲ့တာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ဂုဏ္အရွိဆံုး စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းေနရာတစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ကိုဦးေဆာင္သူ အေနာက္တိုင္းမွာပညာသင္ခဲ့တဲ့သမိုင္းပညာရွင္ သန္႔ျမင့္ဦးက Strand ဟုိ တယ္ရဲ႕တစ္မုိင္ပတ္လည္အတြင္းမွာ ရိုမန္ကက္သလစ္၊ပရိုတက္စတင့္နဲ႔အာေမနီးယန္းဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းေတြ၊ ရွီးယားနဲ႔စြန္နီဗလီေတြ၊ ဂ်ိန္း၀တ္ေက်ာင္းတစ္ခု၊ ဟိႏၵဴဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းတစ္ခုနဲ႔ အသစ္ျပန္လည္မြမ္းမံထားတဲ့ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတစ္ခုရွိတယ္လို႔မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။ အဲဒီဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းဟာ တစ္ခ်ိန္တုန္းက အာရွရဲ႕အ ႀကီးမားဆံုးဂ်ဴးလူမ်ိဳးအသိုင္းအ၀န္းမ်ားရဲ႕ဗဟိုလည္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
မ်ားျပားလွတဲ့သဘာ၀သယံဇာတေတြ အထူးသျဖင့္ ကၽြန္းသစ္၊ေရနံနဲ႔ဆန္စပါးတို႔ရဲ႕ဆြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ ၾကြယ္၀ မႈကိုရွာေဖြၾကသူေတြနဲ႔ ဆင္းရဲတဲ့အလုပ္သမားေတြဟာ တစ္ကမာၻလံုးကေနစုၿပံဳ၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကၿပီး ရန္ကုန္ ကို ႏူိင္ငံတကာၿမိဳ႕ႀကီးအျဖစ္ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၀ျပည့္လြန္ကာလေတြမွာဆိုရင္ တစ္ခါတစ္ရံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဟာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ထက္ပိုၿပီး ေရႊ႕ေျပာင္း၀င္ေရာက္လာသူေတြကိုႀကိဳဆိုခဲ့တာပါ။
အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ၁၉၆၂ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရာစုႏွစ္၀က္ၾကာအထီးက်န္မႈ၊ အာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈနဲ႔ စီးပြါးေရးဆိတ္သုန္းမႈ ေတြကိုဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့တဲ့ အာဏာသိမ္းမႈတစ္ရပ္ေပၚေပါက္ခဲ့ ပါတယ္။ ဒီအာဏာသိမ္းမႈကပဲ ရန္ကုန္နဲ႔ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားေတြကိုအေႏွးနဲ႔အျမန္ဆိုသလို တန္႔သြားေအာင္လုပ္ခဲ့တဲ့ အဓိကအခ်က္လည္းျဖစ္ခဲ့ေကာင္းျဖစ္ႏူိင္ပါတယ္။
“ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ရွင္သန္ဆဲအေမြအႏွစ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိေသးသလို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္အဲဒီ အေဆာက္အဦေဟာင္းေတြရဲ႕ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔အတြင္းထဲမွာ ေပါက္ဖြားႀကီးျပင္းခဲ့တဲ့စရိုက္သြင္ျပင္ေတြနဲ႔ လူမႈကြန္ယက္ေတြရွိပါေသးတယ္” လို႔ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ လႈိင္ေမာ္ဦးကေျပာပါတယ္။ ဒီအေမြအႏွစ္ ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ စိမ္းစိမ္းစိုစိုေနရာေတြ၊ေရကန္ေတြ၊ဆင္ေျခဖံုးအိမ္ရာေတြနဲ႔အတူ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ဖို႔လည္း သူကတိုက္တြန္းထားပါတယ္။
အျခားအႀကံျပဳခ်က္ေတြထဲမွာေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းအသစ္ေတြအေပၚကန္႔သတ္ခ်က္ေတြျမင့္ျမင့္ထား ရွိဖို႔၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုင္ရာသင္တန္းေပးျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူသိရွိေအာင္လုပ္ေဆာင္ေရး နဲ႔ခုိင္မာတဲ့ တရား၀င္သုေတသနနဲ႔ ၿဖိဳဖ်က္ျခင္းမလုပ္ရမယ့္ အေဆာက္အဦေတြအားလံုးရဲ႕စာရင္းျပဳစုေရးတုိ႔ပါ၀င္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာဌာနကလည္း အေဆာက္အဦ ၁၈၈ခုကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးစီမံခ်က္ကိုတင္ျပပါတယ္။
အဲဒီအေဆာက္အဦးေတြကို ရန္ကုန္သူရန္ကုန္သားေတြအတြက္ေရာ ကမာၻလွည့္ခရီးသည္ေတြအတြက္ပါ အက်ိဳးရွိေအာင္ အေကာင္းဆံုးဘယ္လိုအသံုးခ်မလဲဆိုတာကိုလည္းေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားသေဘာဆႏၵက ေတာ့ တစ္ခ်ဳိ႕အေဆာက္အဦးေတြကို အျမတ္အစြန္းရမယ့္ ဟိုတယ္နဲ႔စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းအျဖစ္ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ျဖစ္ ၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕ကိုေတာ့ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးရမယ့္ အႏုပညာျပခန္းေတြ၊ျပတိုက္ေတြနဲ႔ေက်ာင္းေတြအျဖစ္ရွိေနေစ ဖို႔ပါပဲ။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕သမိုင္းမွာအေျပာင္းအလဲကာလကိုေရာက္ေနပါတယ္” လို႔ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၀န္ ႀကီးခ်ဳပ္ဦးျမင့္ေဆြက ေဆြးေႏြးပြဲကိုေျပာၾကားပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို၂၁ရာစုရဲ႕ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အ ျဖစ္ျမင္ေတြ႕လိုသလို ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕အေကာင္းဆံုးအေမြအႏွစ္ေတြကိုလည္းထိန္းသိမ္းလိုပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ဘာမွယံုမွားသံသယမရွိပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ အျခားအာရွၿမိဳ႕ႀကီးေတြရဲ႕အမွားေတြကေနၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔သင္ခန္းစာယူရပါလိမ့္မယ္။”
အစိုးရဌာနေတြရွိခဲ့တဲ့အေဆာက္အဦအမ်ားအျပားဟာ အစိုးရကၿမိဳ႕ေတာ္ကိုေနျပည္ေတာ္ဆီေျပာင္းသြားခဲ့တဲ့ ၂၀၀၅ ကတည္းကဗလာက်င္းက်န္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေရာင္းခ်ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ အေဆာက္အဦတစ္ခ်ိဳ႕ ျပင္မရ ေလာက္ေအာင္ပ်က္စီးသြားမွာ ဒါမွာမဟုတ္ ေဆာက္လုပ္ေရးသမားေတြက၀ယ္ယူၿပီးၿဖိဳခ်ပစ္လိုက္မွာကို စိုးရိမ္ ေနၾကတာပါ။

အကာအကြယ္ေပးျခင္းမခံရေသးတဲ့ ပုဂၢလိကပိုင္အေဆာက္အဦးအမ်ားအျပားကေတာ့ ၿဖိဳခ်ခံခဲ့ရၿပီးျဖစ္ကာ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္တဲ့ အထပ္ျမင့္အေဆာက္အဦးေတြက ထာ၀ရအစားထိုးေနရာယူလိုက္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ဒီ အေဆာက္အဦးေတြဟာ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါကညီညီညာညာရွိခဲ့တဲ့ အေဆာက္အဦေတြရဲ႕အနားသတ္မ်ဥ္းကို ပ်က္စီးေစပါတယ္။
ၿဗိတိသွ်သံရံုး၊ ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ေဆးရံုႀကီး၊ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္းနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမတို႔အပါအ၀င္ ႏူိင္ငံပိုင္အေဆာက္ အဦအခ်ိဳ႕နဲ႔ အျပည့္အ၀အသံုးျပဳခံရတဲ့အထင္ကရအေဆာက္အအံု အခ်ိဳ႕ကေတာ့ေဘးကင္းပံုရပါတယ္။ ဒီအေဆာက္အဦေတြဟာ ဥေရာပဒီဇိုင္းနဲ႔ ျမန္မာဘုရားပုထိုးမ်ားကလႊမ္းမိုးတဲ့အဆင္အယင္ေတြရဲ႕အေရာအ ေႏွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
အလားတူေဘးအႏၱရာယ္ကင္းတာကေတာ့ သူတို႔အားလံုးထဲမွာ အႀကီးက်ယ္အခမ္းနားဆံုးျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီအာဏာတည္ရွိခဲ့ရာ ယခင္အတြင္း၀န္မ်ားရံုးပဲျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီအေဆာက္အဦကို ဟုိတယ္အျဖစ္ေျပာင္းလဲဖို႔ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံသူတစ္ဦးက ေလလံဆြဲတာေၾကာင့္ လူထုအေနနဲ႔အုတ္ေအာ္ေသာင္းတင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကရန္ကုန္သူရန္ကုန္သားေတြအေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕အေမြအ ႏွစ္ေတြအတြက္ မားမားမတ္မတ္ရပ္္တည္ဖို႔အသင့္ျပင္ထားတယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိစရာလကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ။

(ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္းမွ ကူးယူေဖာ္ၿပသည္) ေအပီသတင္းဌာနမွ ဒဲန္းနစ္ဂေရး၏ေဆာင္းပါးကို ေအာင္ထြန္းဦး ဘာသာျပန္သည္။

 https://www.facebook.com/photo.php?fbid=484509888250222&set=a.225603864140827.62983.178970842137463&type=1