ပို႔စ္ေမာ္ဒန္၏ နိဂံုး (၂)( ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္)



အရင္အပတ္က ပို႔စ္ေမာ္ဒန္၀တၴဳေရးဆရာ ေရမြန္ဖက္ဒါမင္ Federman ေျပာခဲ့တဲ့ ၁၉၉၁ ခုႏႇစ္အတြင္းက ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကြယ္လြန္သြားၿပီ death of postmodernism ဆိုတဲ့အေၾကာင္း တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ေဆာင္းပါးအဆံုးမႇာ ခ်က္ႏိုင္ငံသမၼတႀကီးဗားကလပ္ဟာဗယ္လ္ Vaclav Havel ရဲ႕စကားတစ္ခြန္းနဲ႔ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဟာဗယ္လ္ဒီလိုဆိုမိန္႔တယ္။ 'ေမာ္ဒန္ေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားၿပီ။ ဒီေန႔ ကြၽႏ္ုပ္တို႔သည္ ကူးေျပာင္းေရး ကာလတစ္ခုကိုျဖတ္သန္းေနၾကသည္ဟု အေၾကာင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေဖာ္ျပေနၾကသည္။ တစ္စံုတစ္ခုသည္ ထြက္ခြာသြားေနသည္ထင္ရ၏။ အျခားေသာအရာတစ္ခုသည္ နာက်င္စြာေမြးဖြားလာ၏။ တစ္စံုတစ္ခုသည္ အားအင္ကုန္ခန္းေမာပန္းလႇစြာ ပ်က္စီးၿပိဳက်ေန၏။ ထိုအခ်ိန္မႇာပင္ အျခားေသာအရာတစ္ခု သည္ မသဲမကြဲအပ်က္အစီးပံုေတြထဲမႇ ရႇင္သန္ေပၚထြက္လာေနသည္' (ဟာဗယ္လ္) The Search for Meaning in a Global Civilization မႇ။ (မႇတ္ခ်က္- Havel ဆိုတဲ့နာမည္ကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏႇစ္အနည္းငယ္တုန္းက ေရးလို႔မရခဲ့ဘူး။ တင္မိုးဆိုတဲ့နာမည္၊ ၀င္းေဖဆိုတဲ့နာမည္၊ မာမာေအးဆုိတဲ့နာမည္ေတြကို စာထဲထည့္ေရးလို႔ မရသလိုပဲေပါ့။ သိၾကမႇာပါ။ Havel ဟာ ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္အတြင္းက ႏိုဗယ္ဆုရႇင္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒက္စ္မြန္တူတူ Bishop Desmond Tutu နဲ႔ ႏႇစ္ေယာက္ပူးေပါင္းၿပီး စာတမ္းႀကီးတစ္ေစာင္ေရးခဲ့တယ္။ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ျမန္မာႏိုင္ငံကို အေရးယူေပးဖို႔ျဖစ္တယ္။Threat to the Peace:A call for the UN Security Council to Act in Burma ဆိုတဲ့စာတမ္းႀကီးပါပဲ။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက DLA Piper Rudnick Gray Cacry ဆိုတဲ့ ဥပေဒေရးရာ အတိုင္ပင္ခံအဖြဲ႕ law firm ႀကီးက တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ထုတ္ ေ၀ခဲ့တယ္။ ဟာဗယ္လ္ဆိုတာ နာမည္ေတာင္ ေလသံမဟ၀ံ့ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ၾကံရဖန္ရတာေပါ့။ သမၼတႀကီးဟာဗယ္လ္ရဲ႕စာေတြကို ကြၽန္ေတာ့္ေဆာင္းပါးေတြ၊ ၀တၴဳေတြထဲမႇာ ၾကားညႇပ္ၿပီးထည့္ေရးတယ္။ အဆက္အစပ္ရႇိတာေတြ ေျပာမေနနဲ႔ေတာ့။ ကြၽန္ေတာ့္၀တၴဳေတြ၊ ေဆာင္းပါးေတြ collage ေတြ pastiche ေတြလို ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေရးဟန္ေတြပါေနေတာ့ ညႇပ္ထည့္လို႔ရတယ္။ ဆိုင္ရာပိုင္ရာပုဂၢိဳလ္ေတြ ဘာမႇမသိဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္တပည့္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဆရာ့ဟာကအလစ္ေခ်ာင္း႐ိုက္တာပဲ လို႔ေနာက္တယ္။ေတာ္ေသးတာေပါ့။ ဘာမႇအသံမေပးဘဲ ကြပ္ပ်စ္ေအာက္က ေခြးထြက္ဆဲြသလိုဆိုတဲ့ အလကၤာမသံုးလို႔။ ဒီလိုနဲ႔'ဟာဗယ္လ္' ဆိုတဲ့ နာမည္ကို ဘာမႇအထူးအေထြမေဖာ္ျပဘဲ စမ္းထည့္ၾကည့္တယ္။ ရတယ္။ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ စာနဲ႔ေပနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘာမႇသိပ္မသိၾကဘူး။ အလားတူပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ေပးစာ၊ ေဆာင္းပါးစာသားတခ်ဳိ႕ကို ညႇပ္ၿပီး ထည့္ၾကည့္တယ္။ ရတယ္။ အဲဒီ ပုဂၢိဳလ္ေတြဘာမႇမသိဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္ အဖို႔ေတာ့ အင္မတန္ေပ်ာ္စရာေကာင္း တဲ့ သမုိင္းအျဖစ္မႇန္ေတြပါပဲ။ (အခုေတာ့ျဖင့္ ျမန္မာျပည္ေပၚမႇာ ေစတနာႀကီးမားတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုအလြန္ခင္မင္ေလးစားတဲ့ ျပဇာတ္ေရး ဆရာႀကီးႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚရႇင္ႀကီး၊ သမၼတႀကီးဟာဗယ္လ္ Havel မရႇိရႇာ ေတာ့ပါဘူး။သူ႔စာေတြသာက်န္ရစ္ပါေတာ့တယ္။) 'ေမာ္ဒန္ေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားၿပီ။ ဒီေန႔ ကြၽႏ္ုပ္တို႔သည္ ကူးေျပာင္းေရး ကာလတစ္ခုကိုျဖတ္သန္းေနၾကသည္ဟု အေၾကာင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေဖာ္ျပေနၾကသည္။ တစ္စံုတစ္ခုသည္ ထြက္ခြာသြားေနသည္ထင္ရ၏။ အျခားေသာအရာတစ္ခုသည္ နာက်င္စြာေမြးဖြားလာ၏။ တစ္စံုတစ္ခုသည္ အားအင္ကုန္ခန္းေမာပန္းလႇစြာ ပ်က္စီးၿပိဳက်ေန၏။ ထိုအခ်ိန္မႇာပင္ အျခားေသာအရာတစ္ခု သည္ မသဲမကြဲအပ်က္အစီးပံုေတြထဲမႇ ရႇင္သန္ေပၚထြက္လာေနသည္' (ဟာဗယ္လ္) သမၼတႀကီးဟာဗယ္လ္ေျပာတာက ေမာ္ဒန္ေခတ္အကုန္ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေခတ္ကို အကူးအခ်ိန္ကိုေျပာတာ ျဖစ္တယ္။ ပို့စ္ေမာ္ဒန္လို႔ သတ္သတ္မႇတ္မႇတ္မေျပာခဲ့ဘူး။ still indistinct တစ္ခုခုက အပ်က္အစီး အစုအပုံေတြထဲက ထြက္ေပၚေနတယ္။  arising from the rubble ဆိုတာဘာလဲ။ ေမာ္ဒန္အစုအပံုအပ်က္အစီးေတြထဲက ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ဆိုတာ ထြက္ေပၚလာေနတယ္လို႔ ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေသအခ်ာသတိျပဳမိဖို႔က ပို႔စ္ေမာ္ဒန္အေျခအေန (၀ါ) ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ေခတ္ကာလအတြင္းမႇာ ျဖတ္သန္းေနရတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေျခအေနဟာ သီးျခားျဖစ္တယ္။ အေနာက္နဲ႔တစ္ထပ္တည္း တူခ်င္မႇတူမယ္။ ေယဘုယ်လကၡဏာေတြ တူခ်င္တူမယ္။ သို႔ေသာ္ အေနာက္ကအေျခအေနအတိုင္း တစ္ထပ္တည္းတစ္ေသြမတိမ္းဆိုတာေတာ့ မ ျဖစ္ႏုိင္ေပဘူး။ အေနာက္ကုိမႇေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ အေရႇ႕က အျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔လည္း တစ္ထပ္တည္း မတူႏိုင္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔သမုိင္းစဥ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔လူမႈ၊ စီးပြား၊ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြ အေဆာက္အအံုေတြဟာ ကြဲျပားျခားနားေနတယ္။ စကားပမာ အေနာက္မႇာသိပၸံနဲ႔ နည္းပညာအရမ္းတိုးတက္ေနတယ္။ post-industrial age စက္မႈလြန္ ေခတ္ကိုေရာက္ေနတယ္။ late capitalism အရင္းရႇင္ေခတ္ေႏႇာင္းလို႔ ေျပာၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးႏုိင္ငံ၊ လယ္ ယာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းကို လုပ္ေနရတယ္။ လယ္ထြန္ရာမႇာ ႏြားနဲ႔ကြၽဲကို လက္မလြတ္ႏိုင္ေသးဘူး။ သမိုင္းေခတ္ကိုေျပာရရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဟာ နယ္ခ်ဲ႕သမားလက္ေအာက္ ကိုလိုနီေခတ္ကေနၿပီး မင္းဆိုးမင္းညစ္ေခတ္ age of tyranny စစ္ဘုရင္ႀကီးမ်ား ေခတ္ the age of warlords ေတြကို ျဖတ္သန္းလာခဲ့ရတယ္။ အမ်ားႀကီး ေပးဆပ္ခဲ့ရတယ္။ အေနာက္တုိင္းမႇာ အေျခက်ေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီဘ၀၊ ဒီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈေတြ dumo-cratic life/culture ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ သိပ္ေ၀းခဲ့ရတယ္။ သမၼတႀကီးဟာဗယ္လ္ ေျပာခဲ့တဲ့ အပ်က္အစီးအစုအပံု rubble ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အဖို႔ 'ေမာ္ဒန္ေခတ္' ရဲ႕ အပ်က္အစီးအပံုမဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ပါတီအာဏာရႇင္စနစ္ရဲ႕ဆိုးေမြ၊ ေခတ္ဆိုးေခတ္က်ပ္ႀကီးရဲ႕အေျခအေနျဖစ္တဲ့ လူမႈ ဘ၀ ဒုကၡအစုအပံုထဲက ႐ုန္းကန္ထြက္ေပၚေနရတာပါ။ ၪာဏ္အေျမာ္အျမင္နဲ႔ ဆင္ျခင္တံုတရားမရႇိတဲ့အစိုးရေတြဖ်က္ခဲ့လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ စိတ္ဘ၀အေျခအေန ႐ုပ္ဘ၀အေျခအေနေတြပ်က္ခဲ့ရတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေရရႇည္မႇာအထိနာခဲ့တာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပညာေရးပါပဲ။ ပညာေရးေပၚလစီအလြဲႀကီးကိုခ်မႇတ္လိုက္ေတာ့ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ပညာေရးစနစ္ကလည္း လြဲေတာ့တာေပါ့။ တုိင္းျပည္သိပ္နာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးအတုိင္းအတာနဲ႔ ေျပာင္းလဲေရြ႕လ်ားသြားတဲ့ အ ေတြးအေခၚအယူအဆေတြ၊ အေျခအေနျဖစ္ရပ္ေတြရဲ႕ ႐ိုက္ခတ္မႈအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေပၚမႇာ မရႇိဘူးလို႔ ျငင္းတာမဟုတ္ပါဘူး။ ရႇိမႇာပါ။ ရႇိမႇလည္း သဘာ၀က်ပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ အေရးႀကီးတာက ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ ကြၽန္ ေတာ္တို႔အေျခအေန၊ အပ်က္အစီးေတြထဲက ကုန္း႐ုန္းထေနရတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေျခအေနကို ကြၽန္ေတာ္တို႔  သိဖို႔လိုပါတယ္။ အေရးအႀကီးဆံုး အဓိကအက်ဆံုးအခ်က္တစ္ခ်က္ကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံအတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပည္ေထာင္စုသားေတြအတြက္ ဒီေန႔အေရးႀကီးဆံုးက ကြၽန္ေတာ္တို႔အတြက္ ဘာအက်ဳိးရႇိမလဲ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လူမႈဒုကၡအ၀၀က လြတ္ေျမာက္ဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုအေထာက္အကူျပဳမလဲ၊ အဲဒီလိုအက်ဳိးရႇိမယ့္ အေထာက္အကူျပဳ မယ့္ အေတြးအေခၚအယူအဆေတြ၊ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ယူရမယ္။ ရေအာင္ယူရမယ္။ ပြားမ်ားရမယ္။ ေရြးခ်ယ္က်င့္သံုးရမယ္။ ဒါဟာ လက္ေတြ႕အက်ဳိးစီးပြား အဓိက၀ါဒ Pragmatics ၀ါဒပါပဲ။ ဒါဟာ တစ္ကိုယ္ေကာင္းဆန္ တာမဟုတ္ဘူး။ ဘယ္သူ႔ကိုမႇ ထိပါး ေႏႇာင့္ယႇက္တာမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ေကာင္းေအာင္ႀကိဳးစားတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီေန႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပည္ေထာင္စုအတြက္ အလိုအပ္ဆံုးပါ။ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္အေၾကာင္းေျပာတာ ျပန္သြားၾကဦးစို႔။ အထက္က ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္း တခ်ဳိ႕က ပို႔စ္ေမာ္ဒန္နိဂံုးခ်ဳပ္ၿပီလို႔ေျပာတယ္။ တခ်ဳိ႕က သမုိင္းစက္၀န္းဆိုတဲ့စကားလို ေမာ္ဒန္ကေန ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကိုကူး၊ ပို႔စ္ ေမာ္ဒန္ကေန ေမာ္ဒန္ကိုတစ္ေက်ာ့ ျပန္လႇည့္လာဆိုတဲ့ သေဘာေျပာၾကတယ္။ (ပို႔စ္ေမာ္ဒန္တို႔ရဲ႕ သမၼာက်မ္းစာ Bible လို႔ေတာင္တင္စားၾကတဲ့ The Postmodern Condition ကို ေရးတဲ့ ဂု႐ုႀကီးလိုင္ယိုတာ Lyotard ေျပာခဲ့တာပါ။ Lyotard himself sees postmodernism and modernism as a cyclical movements which alternate through out the course of history) ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ကေတာ့ အေတာ္မီေအာင္လိုက္ရမႇာပါ။ ဒီေနရာမႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီက ပညာရႇင္မ်ား၊ ဆရာမ်ားကိုေမတၲာရပ္ခံခ်င္တာက ေမာ္ဒန္အေၾကာင္း ပို႔စ္ေမာ္ဒန္အေၾကာင္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ (လူငယ္ကေလးေတြ) သိေအာင္ ေရးၾကပါ။ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပၾကပါ။ သိပ္အေျခခံမရႇိေသးတဲ့လူငယ္ကေလးေတြ  နားလည္ေအာင္အတတ္ႏုိင္ဆံုး လြယ္လြယ္ေရးၾကပါ။ ေနာက္ေမတၲာရပ္ခံ ခ်င္တာတစ္ခုက ဆရာတို႔ ေရးသားတင္ျပၾကရာမႇာ critical ျဖစ္ဖို႔ (ေ၀ဖန္တင္ျပတဲ့သေဘာျဖစ္ဖို႔)လိုအပ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဘယ္သူက ဘယ္လိုဆိုတယ္၊ ဘယ္သူကေျပာတယ္ဆိုတာ ပထမအဆင့္လိုအပ္ပါတယ္။ အဲသလိုလည္း ေရးသားတင္ျပၾကရ မႇာပါပဲ။ဒုတိယအဆင့္က ကြၽန္ေတာ္တို႔ လက္ရႇိအျခအေနနဲ႔ အက်ဳိးရႇိေစမယ့္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေ၀ဖန္ေကာက္ယူတာေတြ၊ ေရြးခ်ယ္ပြားမ်ားတာေတြလုပ္ဖို႔လိုအပ္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ critical ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ ဒါမ်ဳိးကိုေျပာတာ ပါ။အထက္မႇာတင္ျပခဲ့တဲ့ 'လက္ေတြ႕ အက်ဳိးစီးပြားအဓိက၀ါဒ' Pragmatics ဆိုတာလည္း ဒါမ်ဳိးပါပဲ။ (အခု ကြၽန္ေတာ္တင္ျပေနတာေတြကို သေဘာမတူဘူးဆိုရင္လည္း ေခ်ဖ်က္ေရးသားၾကပါ။ အက်ဳိးယုတ္မယ္မထင္ပါဘူး။ ဆက္ေျပာပါဦးမယ္) ထပ္ၿပီး ေမတၲာရပ္ခံခဲ့ပါရေစ။လူအမ်ားအလြယ္တကူနားလည္ႏိုင္မယ့္ စကားေျပေကာင္းေကာင္းသန္႔သန္႔ကေလးနဲ႔ ေရးၾကဖို့လည္း လိုအပ္လႇပါေၾကာင္း။ EMG