ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚစီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မွဳရုပ္သိမ္းသင့္ၿပီလား

ဥေရာသမဂၢႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔မွ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ပိတ္ဆို႔ ထားသည့္ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈ (Sanctions) အား ယခုအခါ ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းသင့္ မသင့္ဆိုသည့္အေပၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္၊ စီးပြားေရး၊ လႈမႈေရးနယ္ပယ္စံုမွ ပညာရွင္မ်ား၊ ပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္ေနသူမ်ားမွ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားစြာျဖင့္ ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါသည္။
ဥေရာပသမဂၢအေနျဖင့္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈမ်ားကို ပိတ္ဆို႔မႈျပဳခဲ့ၿပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္မွ လူ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း၊ အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုျခင္း၏ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အသစ္မ်ားကို ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၄ ခု ႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္စီးပြားေရးအ ရဆက္ဆံမႈအားလံုးကို ရပ္ဆုိင္းပစ္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္သမၼတ ဘာရက္အိုဘားမားက ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမလ တြင္ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ား သက္တမ္းတုိးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
“Sanctions ေတြကို ႏိုင္ငံတြင္း တိုးတက္မႈေတြနဲ႔အညီ တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ ေလ်ာ့ေပါ့ ေစသင့္ပါတယ္” ဟု အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕ ဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဇန္န၀ါ ရီလ ၁၅ရက္ေန႔တြင္ သူမ၏ ေနအိမ္၌ ျပင္သစ္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံရာတြင္ ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ သည္။

“ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈဆိုတာ သူ႔ အလိုလို မိုးေပၚက က်လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ဳိး ျဖစ္လာတာပါ။
တရားေတာ္ ျမတ္အတိုင္း။ ဒါေၾကာင့္ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈဆိုတဲ့ အက်ဳိးတရားကို ဖယ္ရွားခ်င္ရင္ အေၾကာင္းတရားကို မသိခ်င္ေအာင္ မေဆာင္ပါနဲ႔လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အေၾကာင္းတရားကို ဖယ္ရွားဖို႔အတြက္ ဆိုရင္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔အားလုံး ၀ိုင္း၀န္းကူညီေဆာင္ရြက္ ေပးႏိုင္ပါတယ္”ဟု ၈၈မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ပထမဆံုး သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ ကိုမင္းကိုႏိုင္က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက ဒီမိုကေရစီ နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလို႔ ဘယ္လိုပဲ ေျပာေျပာ၊ ဆင္းရဲတဲ့ ျပည္သူေတြ ပညာမတတ္တဲ့ ျပည္သူေတြက အမ်ားစု ျဖစ္ေနရင္ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံ ျဖစ္မလာႏိုင္ပါဘူး…

ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ၏ စီးပြားေရး အၾကံေပးအဖဲြ႕ေခါင္းေဆာင္ ဦးျမင့္က “Sanctions ႐ုပ္သိမ္းဖုိ႔ လုပ္လာတာ ေကာင္းတဲ့လကၡဏာပါ။ ပိတ္ထားတာထက္ ဖြင့္ထားတာပုိ ေကာင္းတာေပါ့။ ဆက္ဆံေရးေတြ  တုိးတက္ေကာင္းမြန္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရး တုိးတက္လာႏုိင္တယ္။ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲ ေရးမွာ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမွာပါ။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္Sanctions ႐ုပ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မ႐ုပ္ေသးတာပဲျဖစ္ ျဖစ္ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈကေတာ့ အမ်ားႀကီးဆက္လုပ္ဖုိ႔ လုိေသးတယ္။ ဆက္လုပ္သြားဖုိ႔ လည္းရွိတယ္။ စနစ္ေတြ၊ဥပေဒေတြ၊ မူ၀ါဒေတြ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လုပ္ရမွာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနတယ္။ အရင္ ကမွားခဲ့တဲ့ ဆုိးက်ဳိးေတြကုိ အေကာင္းဘက္ကုိ ေရာက္ေအာင္ ဦးတည္ျပင္ဆင္သြားႏုိင္ဖုိ႔ လုပ္ရမွာပါ။ အခုခ်ိန္ထိ ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအကဲ ျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ ျမန္မာက ေအာက္နားမွာပဲ ရွိေနတာဆုိေတာ့ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကုိ အရွိန္အဟုန္ ျမႇင့္ၿပီးဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ရွိပါတယ္”ဟု သံုးသပ္ခဲ့ပါသည္။
ပါေမာကၡေဒၚလွျမင့္က “Sanctions ေၾကာင့္ လူတုိင္းထိခုိက္ ခံစားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျမန္ဆံုး ေျဖေလွ်ာ့ေစခ်င္တယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ လႈပ္သာလာမယ္၊ အခြင့္အလမ္းေတြ ေပၚလာႏုိင္တယ္။ ႏုိင္ငံရဲ႕စီးပြားေရး ၀န္ထုပ္၀န္ပုိး ေလ်ာ့လာႏုိင္တယ္။ ႏုိင္ငံျခားလုပ္ငန္းေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာမယ္။ ျပည္တြင္းစီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ အခြင့္အလမ္းကုိယူႏုိင္ဖုိ႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးလာပါၿပီ။ အရင္က Sanctions ေၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပ္ရတာ ခက္ခဲတယ္လုိ႔ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေျပာခဲ့တယ္။ အခု Sanctions ႐ုပ္ၿပီဆုိရင္ စီးပြားေရးက ျမန္ႏႈန္းျမင့္ အေနအထား ျဖစ္လာႏုိင္ေတာ့ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ေတြ အမီလုိက္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ပုိင္းကလည္း ဥပေဒပုိင္း၊ မူ၀ါဒပုိင္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းပုိင္းေတြကုိ အခ်ိန္ကုိက္ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲေပးဖုိ႔ လုိတယ္။  Sanctions ႐ုပ္ေပမယ့္ ႏုိင္ငံရဲ႕စီးပြားေရး အခင္းအက်င္းက မေကာင္းရင္ ျပည္ပရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၀င္မွာ မဟုတ္သလုိ ႏုိင္ငံ့စီးပြားေရးလည္း တုိးတက္ မွာ မဟုတ္ဘူး။ သူတုိ႔အဓိကၾကည့္တဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ ျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး တည္ၿငိမ္မႈကေတာ့ အခုအလားအလာ ေကာင္းေနၿပီ။ တျခားအခြန္တုိ႔ စြမ္းအင္ရရွိမႈတုိ႔က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူ ေတြကုိ မဆဲြေဆာင္ႏုိင္ေသးဘူး။ တစ္ႏုိင္ငံလံုးလွ်ပ္စစ္သံုးစဲြမႈရာခုိင္ႏႈန္း က ၂၂ရာခုိင္ႏႈန္းပဲ ရွိေသးတဲ့ ႏုိင္ငံမွာ  လုပ္ငန္းလုပ္ရင္ လွ်ပ္စစ္ဘယ္လုိေပးမွာလဲလုိ႔ ႏုိင္ငံျခားလုပ္ငန္းေတြက စဥ္းစားမွာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ အစုိးရပုိင္းအေနနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အဦကုိ ႏုိင္ငံတကာ တန္းမီေအာင္အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္။ ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒ၊ ေငြလဲႏႈန္း၊ အခြန္ႏႈန္းနဲ႔ စီးပြားေရးမူ၀ါဒပုိင္း ေျပာင္းလဲမႈေတြ ကုိ ႏုိင္ငံျခားလုပ္ငန္းရွင္ ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္လုိ႔ သိရတယ္”ဟုဆိုပါသည္။
“ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုတာ အၿပိဳင္သြားရပါတယ္။ တစ္ခုခုက က်န္ခဲ့ရင္ ေမွာက္ရက္လဲတတ္တယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း အတိုက္အခံေတြဘက္က စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈ ႐ုပ္သိမ္းေရး ကူညီေဆာင္ ရြက္ေနသလို တစ္ဖက္ကလည္း စီးပြားေရး အေျခခံေကာင္းေတြ၊ ျပဳျပင္မႈေတြကို အစိုးရက ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ မူ၀ါဒအခ်ဳိ႕နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အခ်ဳိ႕က အားရစရာ မေကာင္းေသးဘူး။ တခ်ဳိ႕ဌာနဆိုင္ရာနဲ႔စီးပြားဆုိင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ယုန္ကို မုန္လာဥ ဂိုေဒါင္ေစာင့္ခုိင္းသလိုမ်ဳိး ျဖစ္ေနေသးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အေနနဲ႔အစိုးရကို အစိုးရေကာင္း တစ္ရပ္ျဖစ္ေအာင္ ေ၀ဖန္မွာ ျဖစ္သလို အတိုက္အခံေတြကိုလည္း အတိုက္အခံေကာင္းျဖစ္ေအာင္ ေ၀ဖန္သြားရမွာပါ။ အတိုက္အခံေကာင္းဆိုတာ မွားရင္မွားတာကို ရဲရဲရင့္ရင့္ ေထာက္ျပေျပာဆိုရသလို မွန္ရင္လည္း မွန္တာကို ေထာက္ခံဖို႔လိုတယ္။ အစိုးရလုပ္ ေနသမွ်အားလံုးကို အစိုးရနဲ႔တန္းတူ သိရွိေနရမယ္။ Shadow Government ဖြဲ႕ႏိုင္တဲ့ အေနထားမ်ဳိးရွိသင့္တယ္။ အစိုးရဘာလုပ္ေနတယ္ ဆိုတာေတာင္ နားမလည္ဘဲနဲ႔ ေ၀ဖန္ေနတယ္ဆိုရင္ ဒါအတိုက္အခံေကာင္း ဘယ္ဟုတ္မလဲ။ မွန္မွန္ကန္ကန္ ေ၀ဖန္ႏိုင္ၿပီး မွန္မွန္ကန္ကန္လမ္းျပ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရမယ္။ ဒါအတိုက္အခံေကာင္းပဲ။ အစိုးရေကာင္းေတြ လိုအပ္သလို အတိုက္အခံေကာင္းေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ အတိုက္အခံေကာင္း ျဖစ္မွ တစ္ခ်ိန္မွာ အစိုးရေကာင္း ျဖစ္မွာပါ” ဟု Eleven Media Group ၏  CEO ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
“Sanctions ကေတာ့ အေၾကာင္း ရွိၿပီး ျဖစ္လာတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အခုလို ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျပန္ဖြင့္သင့္ၿပီ။ ျပန္ဖြင့္တာကို ႀကိဳဆိုတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္ နစ္နာလို႔ပါ။ တကယ္ေတာ့ Sanctions ေၾကာင့္ Open စီးပြားေရးမျဖစ္ဘဲ Permit စီးပြားေရး ျဖစ္သြားတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံမွာ Semi Government  ေတြေပၚလာၿပီး အဲဒီအဖြဲ႕ေတြကို မွီခိုလုပ္ကိုင္တဲ့ အခြင့္ထူးခံ အလႊာေပၚလာခဲ့ တယ္။ အရည္အခ်င္းအမွန္နဲ႔ တက္လာတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အားလံုးက်ပ္တည္းသြားတယ္။ ဒီလိုလုပ္ငန္းရွင္ေတြ က်ပ္တည္းေတာ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအေပၚ မွီခုိေနရတဲ့ အေျခခံ လုပ္သားေတြအတြက္ အလုပ္သစ္မဖန္တီး ေပးႏိုင္သလို အလုပ္အကိုင္ အခြင့္လမ္းနည္းၿပီး တိုင္းျပည္ဆင္းရဲသြားတယ္။ ဒီထက္ဆိုးတာက သဘာ၀သယံဇာတ သစ္၊ ေက်ာက္မ်က္ ေတြဆိုရင္ ျပည္ပႏိုင္ငံေတြက တစ္ဆင့္ေရာင္းေနရလို႔ အဲဒီႏိုင္ငံက လုပ္ငန္းရွင္ေတြက ျမန္မာ့သယံဇာတနဲ႔ ခ်မ္းသာေနၾကတယ္။ ဥပမာ-တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ မေလးရွားႏိုင္ငံေတြမွာ ျမန္မာသစ္ကုန္ၾကမ္းကို အနိမ့္ဆံုး ေစ်းနဲ႔၀ယ္ၿပီး ကုန္ေခ်ာထုတ္ေရာင္းတဲ့အတြက္ စီးပြားျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ က်ေတာ့ သစ္အေျခခံ နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လုပ္ငန္းဖြံ႕ၿဖိဳးတာမ်ဳိး ေလာက္ေလာက္လားလား ျပစရာမရွိေသးဘူး။ Sanctions ႐ုပ္တာတစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေျပာင္းသြားမွာမဟုတ္ဘူး။ Political Changes  နဲ႔ Economy Changes ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညီမွရမယ္။ ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲ တစ္ခုတည္း ေရွ႕ေရာက္ေနလို႔ မျဖစ္ဘူး။ Economy Changes အတြက္ဆိုရင္ ႏွစ္မ်ဳိးထပ္ရွိတယ္။ External Economy Changes နဲ႔ Internal Economy Changes  ဆိုၿပီးရွိ တယ္။ အခု Sanctions ႐ုပ္တယ္ဆိုတာ ျပင္ပကစီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခုျဖစ္တယ္။ Top Down ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခုတည္းနဲ႔ မရဘူး Bottom Up ေျပာင္းလဲမႈလည္းျပဳ မွ Sanctions ႐ုပ္ျခင္းနဲ႔အတူ ျမန္မာ့ စီးပြားေရး ေျပာင္းလဲမွာပါ” ဟု UMFCCI  ၏ တြဲဖက္အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ဦးေအးလြင္က ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
ႏုိင္ငံေတာ္ သမၼတအၾကံေပး ေဒါက္တာေနဇင္လတ္က “အက်ဥ္းက်ခံေနရသူေတြ လႊတ္ေပးတာတုိ႔၊  တုိင္းရင္းသား အဖဲြ႕အစည္းေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးတာတုိ႔ကုိ ျပဳ လုပ္ေနတာေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပအပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာက ခ်မွတ္ထားတဲ့ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ႐ုပ္သိမ္းလာမွာပါ။ တစ္ဦးတည္း အျမင္အရ ေျပာရရင္ ဧၿပီလမတုိင္ခင္ ပိတ္ဆုိ႔မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ၿပီးျဖစ္မယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။ တစ္ဆင့္ခ်င္း ပဲ ေျဖေလွ်ာ့တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ခ်က္ခ်င္းျဖဳတ္ေပးတာျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္နည္းမဆုိ ေကာင္းပါတယ္။ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ ပုိေကာင္းပါတယ္။  ဒါေၾကာင့္ျဖစ္ေနတဲ့ နစ္နာမႈက ပမာဏ ႀကီးပါတယ္။ ၀န္ထုပ္၀န္ပုိးျဖစ္ေစ ပါတယ္။ Sanctions ေတြ ႐ုပ္သိမ္းသြားမယ္ဆုိရင္ တုိးတက္မႈအတြက္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတဲ့ ၀န္ထုပ္၀န္ပုိး တစ္ခုေလ်ာ့သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕ေလွ်ာက္စီးပြားေရး အလားအလာေတြ ေကာင္းလာႏုိင္တယ္။ ႏုိင္ငံတြင္းကုိ ျပည္ပအရင္း အႏွီး၊ ျပင္ပအရင္းအႏွီးေတြ ပုိၿပီး စီး၀င္လာမယ္။ သူတုိ႔လာခ်င္ေအာင္၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခ်င္ေအာင္ မက္လံုးေပးရမယ္။ ဘဏ္စနစ္ေတြေကာင္းေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြ၊ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြလုပ္လုိ႔ ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးတာတုိ႔၊ ႏုိင္ငံ တကာက လက္ခံတဲ့ဥပေဒ၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြနဲ႔ လုပ္ႏုိင္ေအာင္ျပင္ဆင္ေပးတာတုိ႔ လုပ္ေပးရမယ္။ အခြန္ ကိစၥေတြ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြထင္သာ ျမင္သာျဖစ္ေအာင္၊ မွ်တေအာင္လုပ္ေပးဖုိ႔ လုိတယ္။ တစ္ဖက္မွာလည္း ျပင္ပက အင္အားႀကီးလုပ္ငန္းေတြ ၀င္လာမယ့္အတြက္ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း ေတြအေနနဲ႔ ယွဥ္ႏုိင္ၿပိဳင္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ထားဖုိ႔အေရးႀကီးတယ္ အစုိးရပုိင္းကလည္း ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းေတြ တုိးတက္ဖုိ႔ အားေပးပံ့ပုိးေပးသင့္ တယ္”ဟု သံုးသပ္ခဲ့သည္။
ကေမၻာဇဘဏ္ ဒုဥကၠ႒ ဦးသန္းလြင္က “ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ႐ုပ္သိမ္း ေပးသင့္ပါၿပီ။ အခုအက်ဥ္းသားေတြလည္း လႊတ္ၿပီးၿပီ။ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြး ေနတယ္။ တျခားျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေတြလည္း လုပ္ေဆာင္ေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သံုးဖုိ႔ႀကိဳးစားေနတဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္ တ႐ုတ္နဲ႔ ဗီယက္နမ္တုိ႔ထက္ေတာင္ သာေသးတယ္။ စနစ္အရ သာတယ္၊ ေရွ႕ေရာက္တယ္။   ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနတဲ့ ေျခလွမ္းေတြအရ ဘာေၾကာင့္တစ္ဆင့္ခ်င္း ေလွ်ာ့ေပးရမွာလဲ။ လံုး၀ကုိ မပိတ္ဆုိ႔သင့္ေတာ့ဘူး။ ဒီSanctionsေၾကာင့္ တုိင္းျပည္မွာနစ္နာတာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဘဏ္လုပ္ငန္းက႑နဲ႔ပဲ ေျပာရင္ေတာင္ ပိတ္ဆုိ႔မႈေၾကာင့္ အဆင့္ဆင့္ လုပ္ေနရတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက်ပုိမ်ားတယ္။ စင္ကာပူက UOB  ဘဏ္ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္က ဘဏ္ေတြေၾကာင့္ ဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီၿပီးျမတ္တယ္။ ၀န္ေဆာင္ခကုိ နင့္ေနေအာင္ယူတယ္။ Sanctions  ေၾကာင့္ တုိက္႐ုိက္မခ်ိတ္ႏုိင္တာကုိ စင္ကာပူဘဏ္က ကူညီတယ္ဆုိၿပီး ေက်းဇူးမတင္ႏုိင္ဘူး။ အဓိက က ဒီSanctions ေၾကာင့္ လုပ္ငန္းေတြ အခက္အခဲျဖစ္တယ္။ နစ္နာမႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ စီးပြားေရးဆုိတာ လူတုိင္းနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့အတြက္ အေပၚကေန ေအာက္အထိ အကုန္လံုးထိခုိက္နစ္နာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပိတ္ဆို႔မႈကုိ အျမန္ဆံုး႐ုပ္သိမ္းေစခ်င္တယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ပါတီကေတာ့ Sanctions နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔တာကို လံုး၀လက္မခံဘူး။ ဟိုးတုန္းကတည္းက စလုပ္ကတည္းက လက္မခံဘူး။ အခုလည္း လက္မခံဘူး။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြဟာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ အက်ဳိးတရားေတြ ျဖစ္လာတယ္။ Targeted Sanctions လို႔ ေျပာေျပာသူတုိ႔တင္ မကဘူး။ ျပည္သူေတြကို တိုက္႐ိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သြယ္၀ိုက္၍ေသာ္ လည္းေကာင္း ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပါတီအေနနဲ႔ကေတာ့ ျပည္သူကို ထိခိုက္ေစမယ့္ ဘယ္လိုအေၾကာင္း ကိစၥမဆို ဆန္႔က်င္ပါတယ္”ဟု တိုင္းရင္းသား စည္းလုံးညီညြတ္ေရးပါတီမွ ဦးဟန္ေရႊက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ သဘာပတိအဖြဲ႕၀င္ ဦး၀င္းတင္က “ကြၽန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေလွ်ာက္လုံး ေျပာေနတဲ့အတိုင္းပဲ ကြၽန္ေတာ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဘာလဲဆိုလို႔ရွိရင္ တိုင္းျပည္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈကိစၥေတြ၊ ဒီမိုကေရစီေရး အခြင့္အေရးပိတ္ဆို႔ မႈေတြ၊ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားနဲ႔ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡျဖစ္ေနတာေတြ ပေပ်ာက္သြားျခင္း မရွိဘူးဆိုရင္ ဒီ Sanctionsေတြက အေရးယူထားတဲ့ဟာေတြ ေတာ့ ႐ုပ္သိမ္းဖို႔ မသင့္ဘူးလို႔ ထင္တယ္။ ႐ုပ္သိမ္းမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ လည္း အဲဒီခုနကေျပာတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ၊ ဒီမိုကေရ စီေရး ပိတ္ဆို႔မႈေတြ၊ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေတြ၊ ဒါေတြ ေလ်ာ့ပါးသြားတာနဲ႔အမွ် ဒီ Sanctions ေတြဘက္က ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို လည္း တိုးျမႇင့္လာမွာပဲလို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဲလိုပဲေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္းပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဒီေန႔အထိ အဲဒီအတိုင္းပဲ ယူဆပါတယ္။ သမၼတႀကီးက ေနၿပီးေတာ့ အခုလို တိုက္တြန္းတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔က ၾကားရတယ္။ အဲဒီထဲမွာ ထူးျခားတဲ့အခ်က္က ေနာက္ေၾကာင္း မျပန္ေတာ့ဘူးဆိုတာကို အာမခံတယ္ေပါ့။ အဲဒါအတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာပဲေျပာေျပာ အဲဒါ သည္ပင္လွ်င္ အေရးႀကီးတဲ့ ေလွ်ာ့ေပါ့ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ သမၼတႀကီးေျပာတာနဲ႔ ဟုတ္ရဲ႕လား လို႔ အမ်ားႀကီး ေမးခြန္းေမးစရာေတြ ရွိေနမယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္က ထင္တယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ နဲ႔ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္လဲမႈ တစ္ေျပးညီျဖစ္ဖို႔လိုတယ္။ အခု ႏိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲမႈက ေရွ႕ေရာက္တဲ့ သေဘာေဆာင္ေနတဲ့တြက္ စီးပြားေရး ေနာက္က် က်န္ေနရင္ ျပႆနာေပါင္းစံုျဖစ္လာမွာ စိုးရိမ္မိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Sanctions ကို အလ်င္အျမန္ ႐ုပ္သိမ္းသင့္ပါတယ္”ဟု စာေရးဆရာ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳက သံုးသပ္ခဲ့ပါသည္။
“လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတာက education နဲ႔ knowledge ၾကားမွာ Gap  ျဖစ္ေနတယ္။ Gap ျဖစ္လာတာကလည္း အေၾကာင္းရွိတယ္။ industryမဖြံ႔ၿဖိဳးေတာ့ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြ အေနနဲ႔ ေလ့လာရတာ မလြယ္ကူဘူး။ ၂၀၁၅ မွာ AFTA လာေတာ့ ဖြင့္ခ်လိုက္ရမယ့္ အခ်ိန္မွာကိုယ့္ဘက္က မက်န္ ခဲ့ေအာင္ေတာ့ရတဲ့ အေျခအေနနဲ႔လုပ္ဖုိ႔ လိုေနတယ္။ Sanctions ႐ုပ္တာမ႐ုပ္သိမ္းတာထက္ HR  ကို develop ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ထားရမယ္။ resource မွာ လူတင္မဟုတ္ဘူး။ အေဆာက္အအံု ပိုင္းကိုလည္း ပံ့ပိုးရမယ္။ Sanctions ႐ုပ္လိုက္လို႔ နည္းပညာေတြ ၀ုန္းကနဲ၀င္လာခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ဘက္က က်န္မေနခဲ့ေအာင္ေတာ့ ျပင္ဆင္ထားဖို႔လိုပါတယ္”ဟုလည္း ေဆာက္လုပ္ေရးပညာရွင္ ဦးေစာေထြးေဇာ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“sanctionsဟာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို တြန္းအားေပးတယ္။ ျပီးေတာ့ ကုမၸဏီအေသးေလးေတြ သာမန္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ထိခိုက္ေစတယ္။ ယွဥိျပိဳင္ႏိုင္မႈမဲ့ေစတယ္။ ကုန္သြယ္မႈကို အတားအဆီး ျဖစ္ေစတယ္ဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕စီးပြားေရး တိုးတက္မႈကို အဟန္႕အတားျဖစ္ေစတယ္ ဆိုေပမဲ့ sanctions ကိုအေမရိကန္က ရုတ္သိမ္းမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔သတ္မွတ္ထားတဲ့ စံႏႈန္းေတြနဲ႕ ကိုက္ညီမွပဲေပးမွာပါ။ ႏိုင္ငံေရးအရ လက္ခံႏိုင္တဲ့ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြလုပ္ရင္ စီးပြားေရးအရ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြ သူ႕ ဘာသာသူ လုပ္လာမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးဆိုတာ ႏွစ္ခုလံုးၿပိဳင္တူလုပ္မွရမွာပါ။ တစ္ဖက္ က sanctions မရွိမွလည္း ပိုၿပီး တိုင္းျပည္စီးပြားေရး အားေကာင္းလာမွာပါ”ဟု စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူ တစ္ဦးက သံုးသပ္ျပခဲ့သည္။
“၈၈ လူထုဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပံုက ခ်ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္က ဒီမိုကေရစီေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသားေသြးစည္း ညီညြတ္ေရးစတဲ့ အလံသံုးလက္ေပါ့။ အဲဒါ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရး လမ္းစဥ္ပဲ။ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္တယ္ဆိုတဲ့ Step တစ္ခုမွာ အဓိကအေနနဲ႕ေတာင္းတာတစ္ခုက ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေပးဖို႔ပဲ။ အခု ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္မွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လြတ္သြားၿပီ။ အေရးႀကီး လူပုဂၢိဳလ္အမ်ားစု လြတ္သြားၿပီ။ နည္းနည္းပဲက်န္ေတာ့တယ္။ ၁၀၀ရာႏႈန္းလို႔ မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ စိတ္ေက်နပ္စရာ တစ္စံုတစ္ရာရွိလာၿပီ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ေစာေစာကမယံုဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခုေနာက္ဆံုး မင္းကိုႏိုင္ အပါအ၀င္အမ်ားစုကို လႊတ္လိုက္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ Majority ေတာ့ လြတ္သြားၿပီ။ ဒုတိယတစ္ခ်က္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ရင္ အမ်ားစုက ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ေဆြးေႏြးေရးကို ေရာက္ေနၿပီ။ ေကအိုင္ေအနဲ႔ေတာင္ ၁၉ ရက္ေန႔ကေတြ႔ၿပီ ေၾကညာခ်က္ ထြက္လာၿပီ။ အပစ္အခတ္ရပ္မယ္လို႔ မပါေသးေပမယ့္ ဆိုးရြားသြားတာေတြမပါေအာင္ ထိန္းသိမ္းမယ္လို႔ ပါလာတဲ့အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ တစ္စံုတစ္ရာ လႈပ္ရွားလာၿပီလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ Sanctions ႐ုပ္မယ္ဆိုရင္ ႐ုပ္ႏိုင္မယ့္ အခ်က္အလက္ေတြ ေပၚထြက္လာၿပီလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းျပည္ဆင္းရဲရတာဟာ Sanctions ေၾကာင့္ပါလို႔ေတာ့ ေျပာလို႔မရဘူး။ နဂိုကတည္းက အစိုးရအဆက္ဆက္ ေဖာက္ျပန္မွားယြင္းတဲ့ စီးပြားေရး မူ၀ါဒေတြေၾကာင့္ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနရတာ။ အထူးသျဖင့္ Crony Capitalism ဆိုတဲ့ မ်က္ႏွာႀကီးရာ ဟင္းဖတ္ပါ ေဘာ္ဒါက႑ စီးပြားေရးစနစ္ ေတြ၊ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ အခြင့္ထူးခံ အဖြဲ႕အစည္းေတြေၾကာင့္ပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ မွားယြင္းတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္ေတြေၾကာင့္ ပ်က္စီးတာ။ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႕ကေတာ့ ဒီအေျခအေနဟာ Sanctions ေတြ ႐ုပ္သိမ္းဖို႔အေျခခံေတြ ေပၚေပါက္လာၿပီလို႔ ျမင္ပါတယ္။ေျပာင္းလဲမလား မေျပာင္းလဲဘူး လားဆိုတာကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရပါမယ္။ Sanctions ႐ုပ္မယ္ဆိုရင္ ေတာ့ ႐ုပ္သင့္တဲ့အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီ။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီမွာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒရွိတယ္။ အဲဒါနဲ႕ မလံုေလာက္ ဘူး။အဓိကေျပာႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြက ေျမယာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ၁၉၄၇ မွာ ကန္႔သတ္တဲ့ဥပေဒရွိတယ္။ ၁၉၈၇မွာ ျပန္ၿပီးမြမ္းမံတယ္။ မေရႊ႕ေျပာင္း ႏိုင္တဲ့ပစၥည္းကန္႔သတ္တဲ့ ဥပေဒရွိတယ္။ ရွိတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံျခားသားေတြအေနနဲ႕ ေျမပိုင္ခြင့္မရွိဘူး။ တစ္ႏွစ္ထက္ေက်ာ္ၿပီး ငွားရမ္းလို႔မရဘူး။ အဲဒီအခါမွာ သူတို႔က ဒီမွာ အၾကီးအက်ယ္လာၿပီး Estate လုပ္တဲ့အေပၚမွာ ဘယ္လို အာမခံခ်က္ရွိမယ္ဆိုတာ မသိဘူး။ တိက်တဲ့စီးပြားေရးဥပေဒေတြ မရွိဘူး။ အခြန္ဥပေဒက ဘယ္လိုယူမွာလဲ။ အျမတ္အခြန္က ဘယ္လိုလုပ္မွာလဲ။ အဲဒီအေျခခံအခ်က္ အလက္ေတြရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိဖို႔ လိုပါေသးတယ္။အဲဒီအတြက္ ႏိုင္ငံျခားက တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ က လာဖို႔ခ်ိန္ေတာ့ ခ်ိန္ၾကမွာပဲ။ လာတာေကာင္းတယ္။ ႀကိဳလည္း ႀကိဳဆိုတယ္”ဟု မႏၲေလးၿမိဳ႕ေန ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွ ဦးသိန္းသန္းဦး ကေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးကေတာင္ ေရွ႕ကိုအေတာ္ေရာက္ေနတယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ျမစ္ဆံုကေန အက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးတဲ့အထိ ဘာမွမၾကာလိုက္ဘူး။ ေျပာင္းတာေတာ့ ေျပာင္းေနၿပီ။ သို႔ေသာ္အေပၚမွာ ေျပာင္းေပမယ့္ ေအာက္မွာဘာမွ ေျပာင္းလဲမလာတာေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ဒါကလည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႕အသားမက် ေသးလို႔ေပါ့။ အခ်ိန္ေတာ့ယူရအံုးမယ္”ဟု မႏၲေလးၿမိဳ႕ေန ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္မွ ဦးသိန္းသန္းဦးကေျပာၾကားခဲ့သည္။
“အစိုးရဖြဲ႕တာလည္း တစ္ႏွစ္ ျပည့္ေတာ့မယ္။ စီးပြားေရးပိုင္းမွာလည္း ေခါင္းတြဲကပဲသြားေနၿပီး ေတာ့ ေနာက္ကတြဲေတြလိုက္ဖို႔ လိုေနေသးတယ္။ ဒီမိုကေရစီအစိုးရရဲ႕ ထံုးစံအတိုင္း ၆ လ သို႔မဟုတ္ တစ္ႏွစ္ျပည့္ရင္ ကက္ဘိနက္ကို ပိုမိုသြက္လက္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕မ်ဳိးျဖစ္ေအာင္ Reshuffle ျပန္လုပ္သင့္တယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့မူ၀ါဒေတြ လည္း ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပန္သံုးသပ္သင့္တယ္။ လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိတဲ့ သူေတြ အစား လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့သူေတြကို အစားထိုးသင့္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗဟိုဘဏ္လို၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေကာ္မရွင္လို စီးပြားေရးအတြက္ အေရးပါတဲ့ေနရာေတြ ဒါေတြဟာ Political post မဟုတ္ဘူး၊ Technical post ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာရွင္ေတြ ခန္႔သင့္တယ္။ ဌာနဆိုင္ရာေတြမွာလည္း လူမွန္ေနရာမွန္ခ်ထား ဖို႔ လိုအပ္တယ္။ ဥပမာ-အေကာက္ခြန္၊ အခြန္ဦးစီး၊ တကယ့္စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တံခါးေစာင့္ေနရာေတြမွာ တကယ္ကို အရည္အေသြး ျပည့္၀ၿပီးေတာ့ ကုိယ္က်င့္တရား ေကာင္းမြန္တဲ့၊ ေလာဘသကၠာယ နည္းတဲ့ သူေတြ၊ မွ်မွ်တတလုပ္လိုတဲ့ ဆႏၵရွိတဲ့သူေတြကို သက္ဆုိင္ရာ ဌာနေတြ၊ ဌာနဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲ ေနရာေတြမွာ ေသေသခ်ာခ်ာစိစိစစ္စစ္ ေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားသင့္တယ္။ တျခားစီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကုန္သြယ္ေရးလို ဌာနေတြ၊ ေနရာေတြမွာ ပညာရွင္ေတြကို ပိုခန္႔ထားဖို႔ ဒီထက္ ပိုေနရာေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ Political post  ျဖစ္တဲ့ ၀န္ႀကီးေနရာေတြကို မခန္႔ထားရင္ေတာင္၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ေတြ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးေတြေနရာမွာ ပညာရွင္ေတြ ပိုခန္႔ထားသင့္တယ္။ ေရွ႕ေလွ်ာက္ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ပိုမိုဆက္ဆံရေတာ့မယ္။ အခုႏိုင္ငံ တကာက လာေတာ့မယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ မႈေတြ လာေတာ့မယ္။ တကယ္ေတာ့ မူေတြ ခ်ည္းပဲျပင္လို႔မရဘူး လူေတြ ပါ ျပင္ရမယ္။ ခိုင္မာတဲ့စီးပြားေရး မူ၀ါဒေတြလည္း ဆြဲရမယ္။ ေဘာလံုးအသင္းလိုပဲ လက္ရွိအသင္းနဲ႔ေတာ့ မရဘူး”ဟု Eleven Media Group ၏ CEO ေဒါက္တာသန္းထြဋ္ေအာင္ က သံုးသပ္ ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
“Sanctions က ဆင္းရဲသားေတြအေပၚထိခိုက္မႈရွိတယ္ဆိုတာ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ယံုၾကည္တယ္။ လက္လည္းလက္ခံတယ္။ ဥပမာ ပဲေလာကက ဆံုးရံူးမႈေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း သိႏိုင္တယ္။ ဟိုတုန္းက ပဲကိုကုမၸဏီအႀကီးအေသး အကုန္လံုး ပို႔ ၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္း sanction ေတြမ်ားလာေတာ့ ကုမၸဏီ အႀကီးႀကီးေတြပဲ လုပ္ႏိုင္ေတာ့တယ္။ အဓိကကေတာ့ letter of Credit ဖြင့္လို႕မရလို႕။ အဲဒီေတာ့ ကုမၸဏီေတြက တစ္ခါစင္ကာပူမွာ၊ ေဟာင္ေကာင္ မွာ ကိုယ္ပိုင္ကုမၸဏီေတြ သြားဖြင့္ရတယ္။ အဲဒီမွာတင္ transistion  cost ေတြတက္လာေရာ။ကုမၸဏီအေသးေတြက မတတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ LC ဖြင့္တာမွာလည္း ယူ႐ိုနဲ႕ဖြင့္တယ္ ေဒၚလာျပန္ေျပာင္းတယ္။ ေဒၚလာကေန ျမန္မာေငြျပန္ေျပာင္းတယ္။ အဲဒီ မွာ အဆင့္ဆင့္ျဖစ္ေနေတာ့ transitional cost  က သံုးရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ရွိသြားတယ္။ ဒီအထဲမွာ ေငြေၾကး အတက္အက်ေၾကာင့္ ဆံုး႐ံႈးသြားတဲ့ ပမာဏမပါေသးဘူး။ ကုမၸဏီအေသးေတြ မလုပ္နိုင္ၾကဘူး။ ကိုယ္ပိုင္ေရာင္းေနတာကေန ကုမၸဏီအႀကီးႀကီးေတြ ဆီကိုပဲ ေပးလိုက္ရတယ္။ အဲဒီမွာတင္ လိမ္လည္မႈေတြ၊ အလြဲသံုးစားမႈ ေတြလာေတာ့တာပဲ။ ျပီးေတာ့အခု စင္ကာပူမွာျဖစ္တဲ့ ဟြန္ဒီကိစၥဆိုရင္လည္း အယ္လ္စီဖြင့္မရလို႔ ဟြန္ဒီကို အားကိုးရတာ။ ေနာက္ပိုင္း လိမ္လည္ မႈ ျဖစ္လာတာပဲ။ ေနာက္တစ္ခုက ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြကိုပါ ထိခိုက္လာတယ္။ စားစရာမရွိ ေတာထဲသြား လိပ္ဖမ္း၊ သတၱ၀ါေတြ ဖမ္းတန္ဖိုးရွိတဲ့ species ေတြ ဆံုး႐ံႈးကုန္တယ္။ ေနာက္ဆံုး ေတာထဲမွာမရမွ မေလးတို႔ ထိုင္းတို႔ထြက္ကုန္ၾကတာပါ။ ဒီေတာ့ sanctions ကျပည္သူေတြရဲ႕ ေန႔စဥ္ဘ၀ေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္တဲ့အတြက္ sanctions မရွိဘူးဆိုရင္ ဒီဘ၀ေတြ ေကာင္းလာႏိုင္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္း တစ္ခုစဥ္းစားရမွာက sanctions  သည္ အေျပာင္းအလဲ တစ္ခုအတြက္ တြန္းအားလည္း ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီတြန္းအားတစ္ခုကလည္း လိုေနတဲ့ အေနအထားရွိတယ္။ ဒီအတြက္ ျဖစ္လာခဲ့တာဆိုေတာ့ က်န္ ရွိေနေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ အေမ့ခံအဆင့္နဲ႕ရပ္မေနဘဲ လြတ္ေျမာက္လာဖို႔၊ တိုင္းရင္သားကိစၥေတြ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ပီပီျပင္ျပင္ရဖို႕ ေက်ာင္းသား သမဂၢျဖစ္လာဖို႔၊ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္ ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းႏိုင္ဖို႔ စတဲ့ ဒီမိုကေရစီ စံႏႈန္းေတြရွိလာဖို႔ လိုေနပါတယ္။ ဒါေတြျဖစ္လာရင္ sanctions  ဆိုတာ ရွိမွာေတာင္ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ အခုဆိုရင္ အေရးအရာကိစၥေတြအေပၚ ဥပမာ မူ၀ါဒတစ္ရပ္ခ်မွတ္ျပီး လႊတ္ေတာ္ေရာ၊ executive level မွာလုပ္ေနတာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေပၚကလုပ္ေနေပမယ့္ ေအာက္ေျခ မွာ အရင္ကရွိခဲ့တဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီအတိုင္း သြားေနတယ္။ သူတို႕ အက်ိဳးစီးပြားထိခိုက္မွာ စိုးရိမ္ေနတာလည္း ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေအာက္ေျခမွာလည္း လက္ေတြ႕က်က်လုပ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရး မွာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္တဲ့ ျမင္သာတဲ့ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ရင္ စီးပြားေရးအရ ဆန္ရွင္က အလုိလိုပါသြားမွာပါ”ဟု သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူတစ္ဦး ျဖစ္သူ Eco Dev မွ ဦး၀င္းမ်ဳိးသူက သံုးသပ္ျပပါသည္။
အလားတူပင္ ၿပီးခဲ့သည့္ ဇန္န၀ါရီလ ၁၆ ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လာေရာက္ခဲ့ၿပီး အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံု ခဲ့ေသာ အေမရိကန္ရီပတ္ပလီကင္ အထက္လြတ္ေတာ္ အမတ္မက္ေကာ္နယ္၏ ေျပာၾကားခ်က္အရမူ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အား စစ္မွန္ေသာ reformer  တစ္ဦးအေနျဖင့္ အျပည့္အ၀ ယံုၾကည္ေၾကာင္း သမၼတ ႏွင့္ေတြ႕ဆံုၿပီးေနာက္ပိုင္း သတင္းေထာက္မ်ားအား ေျပာၾကားခဲ့သည္ ဟုသိရွိရသည္။ အလားတူျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚ ကန္႕သတ္ထားေသာ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္မူလာမည့္ ဧၿပီလ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးတြင္ ျဖစ္လာႏိုင္စရာ ရွိေၾကာင္းအရိပ္အျမြက္ ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္ဟု သိရွိရသည္။
ယင္းအေနျဖင့္ စံသတ္မွတ္ခ်က္ သံုးခုအား ခ်ျပခဲ့ျပီး နံပါတ္တစ္အေနျဖင့္ လာမည့္ဧျပီလ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည့္အခ်ိန္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္သူမ်ားအားခြင့္ျပဳေပး ရန္၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲရန္ႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတို႕အား ရပ္တန္႕ရန္စသည့္ စံသတ္မွတ္ခ်က္ မ်ားအား ထည့္သြင္းေျပာၾကားသြားခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ယင္းစံမ်ားႏွင့္ ညီညြတ္ပါက စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မႈကို ပယ္ဖ်က္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အၾကံဥာဏ္လည္း ရယူသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္ဟု သိရွိရသည္။
“ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈမရွိေသးဘူးလို႔ ဆိုသည့္တိုင္ေအာင္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို အားေပးဖို႔ Sanctions ႐ုပ္သင့္ေနပါၿပီ။ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမႈေတြ မလုပ္ဘူးဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြက ေျခတုပ္ၿပီးလဲသြားပါလိမ့္မယ္။ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္း က ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလို႔ ဘယ္လိုပဲေျပာေျပာ၊ ဆင္းရဲတဲ့ျပည္သူေတြ ပညာမတတ္တဲ့ျပည္သူေတြ က အမ်ားစုျဖစ္ေနရင္ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံျဖစ္မလာႏိုင္ပါဘူး”ဟု Eleven Media Group  ၏ CEOေဒါက္တာ သန္းထြဋ္ေအာင္က သံုးသပ္ေျပာ ၾကားခဲ့ပါသည္။
By EMG