ေမ်ာက္မ်ဳိးစိတ္သစ္ထိန္းသိမ္းေရး အစီအစဥ္ေရးဆြဲရန္ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲ ေနျပည္ေတာ္တြင္ က်င္းပမည္

ျမန္မာႏွာလန္ေမ်ာက္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ပညာေပးပုိစတာျဖင့္ ႏႈိးေဆာ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရစဥ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ပထဦးဆံုးေတြ႕ရိွခဲ့ေသာ ေမ်ာက္မ်ဳိးစိတ္သစ္အား ထိန္းသိမ္းေရးအစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြဲႏုိင္ရန္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲကို ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ ေနျပည္ေတာ္၌ က်င္းပမည္ျဖစ္သည္။
ေမ်ာက္မ်က္ႏွာလန္အမည္ရိွ အဆိုပါ မ်ဳိးစိတ္ သစ္အား ဇီ၀မ်ဳိးစံု မ်ဳိးကြဲႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အသင္း(ဘန္ကာ) အသင္းမွ ဦးေငြလြင္ ဦးေဆာင္ေသာ ကြင္းဆင္း ေလ့လာေရး အဖြဲ႕သည္ Flora and Flora International (FFI) ႏွင့္ People Res-ources and Conservation Foun-dation (PRCF) တို႔မွ ဇီ၀ေဗဒ ပညာရွင္မ်ား၏ ပံ့ပိုးကူညီမႈျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေသာ ေမ်ာက္ လႊဲေက်ာ္ ေလ့လာေရးစီမံခ်က္ အတြင္းေတြ႕ရိွခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

"၂၀၀၉ ေလာက္က ဧရာ၀တီျမစ္ဆံု ဆည္တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အီးအုိင္ေအ (ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ အစီရင္ခံစာ) လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာစၿပီး သတင္းရခဲ့ေပမယ့္ မေလ့လာျဖစ္ခဲ့ဘူး။ ေနာက္မွ FFI ကပညာရွင္ေတြနဲ႔ တုိင္ပင္ၿပီး ေလ့လာျဖစ္ခဲ့တယ္"ဟု ဘန္ကာအသင္း၏ ဥကၠ႒ေဒါက္တာ ထင္လွက ေျပာသည္။
ေမ်ာက္မ်ဳိးစိတ္သစ္ေတြ႕ရိွမႈစာတမ္းအား ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလတြင္ ထုတ္ေ၀ေသာ American Journal
of Primatology တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
လက္ရိွအေျခအေနတြင္မူ အဆုိပါ ေမ်ာက္မ်ဳိးစိတ္သစ္မွာ ေဒသခံမုဆုိးမ်ား၏ အမဲလုိက္ျခင္း၊ နယ္စပ္မ်ားသို႔ တရားမ၀င္ေရာင္းခ်ျခင္း၊ သစ္ထုတ္ျခင္း၊ ဆည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ေနထုိင္ရာေဒသမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ မ်ဳိးသုဥ္းမည့္ အလား အလာႏွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရသည္။
"ေမ်ာက္မ်ဳိးစိတ္အျပင္ တျခားမ်ဳိးစိတ္ေတြလည္း မ်ဳိးသုဥ္းမယ့္ အလားအလာနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္။ နယ္စပ္ကို သစ္ ထုတ္ဖုိ႔ လမ္းေတြ ေဖာက္လာတဲ့အခါ အရင္ကထက္ တရားမ၀င္တစ္ဖက္ႏိုင္ငံကို ေရာင္းခ်ဖုိ႔ပိုၿပီးလြယ္လာတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္နယ္စပ္မွာဆုိရင္ ေမ်ာက္ ေခါင္းတစ္ခုကို ေဒၚလာ ၂၀ ၊ ၃၀ ေလာက္ တန္တဲ့အတြက္ ေဈးကြက္ကပိုၿပီး ေတာ့ျဖစ္လာတယ္။ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း ဘာေကာင္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ၀ယ္တယ္။အမ်ားစုကေတာ့ ေဆးေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ သံုးတယ္လုိ႔ ေျပာတယ္။ "ေနာက္ဆည္ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ကေန မိုင္းခြဲတဲ့အသံ၊ စက္ယႏၲရားသံေတြကလည္း ေတာေကာင္ေတြအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစတယ္" ဟုျမန္မာေမ်ာက္မ်ဳိးမ်ား ေလ့လာေရးအဖြဲ႕မွ စီမံကိန္းမန္ေနဂ်ာဦးေ၀လြင္ က ေျပာသည္။
ပူးေပါင္းေလ့လာေရးအဖြဲ႕ အေနျဖင့္ ကင္မရာေထာင္ေခ်ာက္မ်ား တပ္ဆင္ကာ ေလ့လာျခင္း၊ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ေဒသခံမ်ားအား ပညာ ေပးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရိွသည္။
"ေဒသခံေတြအမ်ားစုက မပစ္ေတာ့ ဘူးလုိ႔ ေျပာတယ္။ သူတုိ႔ေမ်ာက္လုိ႔ ခံယူလာၿပီး ထိန္းသိမ္းဖုိ႔စိတ္၀င္စားလာတယ္။ ဥပေဒေတြကို ေျပာျပတယ္။အရင္တုန္းက ဥပေဒဆိုတာေတာင္ မသိဘူး"ဟု ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားအား လက္ေတြ႕ကြင္းဆင္းေဆာင္ရြက္ေနသူ ဦးေငြလြင္က ေျပာသည္။
"ေတာ႐ိုင္းတိရစၦာန္ ေမွာင္ခိုကိစၥ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးတရားမ၀င္လုပ္ရပ္ ေတြရိွေနတာသိေပမယ့္ လမ္းပန္းဆက္ သြယ္ေရးအေျခ အေနေတြေၾကာင့္ ၀န္ထမ္းေတြကို မလႊတ္ႏုိင္ဘူး။ စစ္ေဆး ေရးဂိတ္ေတြ မဖြင့္ႏုိင္ေသးဘူး။ "တစ္ဖက္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနယ္စပ္ကေတာ့ လူေနတဲ့ေနရာေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဖေဖာ္၀ါရီ မွာလုပ္မယ့္ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲမွာ ျပည္တြင္း ျပည္ပကပညာရွင္ေတြကို ဖိတ္ၿပီးတုိင္ပင္မယ္။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားမယ္" ဟု သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ႏွင့္ သစ္ေတာေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန၊ သစ္ေတာဦးစီးဌာနမွ ဒုတိယၫႊန္ၾကား ေရးမႉးဦးရဲထြဋ္က ေျပာသည္။
ေမ်ာက္မ်က္ႏွာလန္မ်ဳိးစိတ္မွာ ကမၻာ ေပၚတြင္ ေလးမ်ဳိးရွိရာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတြင္ သံုးမ်ဳိး၊ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတြင္ တစ္မ်ဳိးရိွ ေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေတြ႕ရေသာ မ်ဳိးစိတ္သစ္မွာ ကခ်င္ျပည္ နယ္ေျမာက္ပိုင္း၊ ေဆာ့ေလာ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေမာ္ေခ်ာင္းေဒသတြင္ ေတြ႕ရိွရ ျခင္းျဖစ္ၿပီး ကင္မရာေထာင္ေခ်ာက္မ်ားမွ တစ္ ဆင့္ေလ့လာမႈအရ ေကာင္ေရ ၂၆၀ မွ ၃၃၀ အတြင္းခန္႔မွန္းထားသည္။
"ျမန္မာျပည္မွာေတြ႕ရတဲ့ မ်ဳိးစိတ္က အျခားႏုိင္ငံကမ်ိဳးစိတ္ေတြနဲ႔ ကြာျခားပါတယ္။ အခုေလ့လာေနတဲ့ ေနရာေတြအျပင္ အျခား ေနရာေတြမွာလည္း ရွိႏိုင္မယ္လုိ႔ထင္တယ္။ ထပ္ၿပီးေလ့ လာဖုိ႔ေတာ့ ရိွပါတယ္"ဟု FFI မွ ျမန္မာအစီအစဥ္မွ ဒါ႐ိုက္တာ Frank Monberg က ေျပာသည္။
"ကမၻာမွာပါ ပထမဦးဆံုးေတြ႕တာပါ။ ႏုိင္ငံအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာလည္းျဖစ္တဲ့အတြက္ အခုေတြ႕၊ အခုေပ်ာက္တာ မ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းၾက ဖုိ႔တုိက္တြန္းခ်င္ပါတယ္"ဟု ေဒါက္တာ ထင္လွက ေျပာသည္။
Myanmar Times